Listopad miesiącem profilaktyki „nowotworów męskich”. Rak prostaty jest jednym z najczęstszych nowotworów występujących u mężczyzn. Rokrocznie w większości europejskich krajów rośnie liczba zdiagnozowanych chorych, dlatego tak ważne są badania profilaktyczne i zwiększanie świadomości zdrowotnej.

Rak prostaty, inaczej rak stercza lub gruczołu krokowego – to niezmiennie wstydliwy temat. Mężczyźni
nadal często nie chcą o tym mówić, nie chcą robić badań. Jakby to uderzało w ich męskość, a jest
przecież dokładnie przeciwnie – „prawdziwy” mężczyzna to odpowiedzialny mężczyzna, a ten dba o
swoje zdrowie.

– Za sprawą fundacji Movember listopad jest nazywany „miesiącem wąsów”, w którym skupiamy się profilaktyce tzw. męskich nowotworów, czyli raka gruczołu krokowego i jądra. Celem akcji jest uświadomienie mężczyzn jak istotna dla ich zdrowia jest wczesna diagnostyka. Rozpoznanie raka prostaty we wczesnym stadium daje duże szanse na pełne wyleczenie. – mówi dr n. med. Iwona Kozak-Michałowska, Dyrektor ds. Nauki i Rozwoju Synevo i dodaje: – Głównymi czynnikami
ryzyka zachorowania są obciążenia genetyczne, wysokie stężenia androgenów i testosteronu, dieta bogata w tłuszcze zwierzęce. Istotnym czynnikiem jest też wiek – rak prostaty rzadko jest wykrywany u
mężczyzn przed 45 rokiem życia, a około 75% zachorowań występuje po ukończeniu 65 lat.

Podstawową metodą w diagnostyce laboratoryjnej raka prostaty jest badanie przezodbytnicze (DRE),
jednak decydujący dla rozpoznania jest wynik badania histopatologicznego materiału uzyskanego w
trakcie biopsji wykonanej pod kontrolą ultrasonografii transrektalnej (TRUS). W badaniu przesiewowym
w kierunku raka prostaty we krwi oznacza się stężenie antygenu sterczowego PSA (specific prostatic
antigen). Dla różnicowania, zależnie od wieku, pomiędzy rakiem prostaty a łagodnym rozrostem
prostaty wykorzystuje się poza oznaczeniem PSA całkowitym także oznaczenie jego formy wolnej
fPSA. Wyniki fPSA przedstawia się jako procent w stosunku do PSA całkowitego (fPSA/tPSA).
W profilaktyce raka prostaty zarówno polskie, jak i międzynarodowe towarzystwa urologiczne oraz onkologiczne zalecają test 4K. Jest to jedyne nieinwazyjne badanie pozwalające ocenić ryzyko zachorowania na raka prostaty w ciągu nawet najbliższych 20 lat. Pozwala to na wczesne wykrycie choroby, czyli w momencie, gdy jest wysokie prawdopodobieństwo wyleczenia. Dzięki badaniu 4K można
zmniejszyć liczbę niepotrzebnie wykonywanych biopsji gruczołu krokowego. W badaniu oznacza się
poziomy 4 białek pochodzących z prostaty: PSA całkowite (tPSA), PSA wolne (fPSA), nieaktywna
enzymatycznie forma PSA (intactPSA) i ludzka kallikreina2 (hK2).

Wykonanie badania 4K jest zalecane jako profilaktyczne w kierunku oceny ryzyka wystąpienia agresywnego raka prostaty u mężczyzn po 40. r.ż., u mężczyzn z genetycznym obciążeniem w rodzinie w kierunku
zachorowania na raka prostaty oraz u których lekarz rozważa wykonanie pierwszej lub powtórnej biopsji.
Z kolei nowotwory jądra są stosunkowo rzadkim schorzeniem, ale wśród młodych mężczyzn (między 15.
a 40. rokiem życia) są najczęściej występującym nowotworem złośliwym (na tę grupę wiekową przypada
w Polsce 75% zachorowań). Wzrost zachorowań dotyczy też mężczyzn pomiędzy 60. a 70. rokiem życia. Czynnikami ryzyka są: wnętrostwo, czyli nieprawidłowa, poza workiem mosznowym, lokalizacja jądra, przepuklina pachwinowa, wodniak i zanik jądra, a także bezpłodność.
Podstawową metodą diagnostyczną jest badanie ultrasonograficzne (USG), zaś rozpoznanie
dokonywane jest w oparciu o badanie histopatologiczne usuniętego jądra. Oznaczanie markerów: AFP,
beta-hCG, LDH jest istotne dla rozpoznania, rokowania, różnicowania i oceny stadium zaawansowania
oraz wykrywania nawrotu choroby w nowotworach zarodkowych jądra. Poziom markerów bierze się
pod uwagę podczas terapii.
Nie wszyscy wiedzą, że mężczyźni również mogą zachorować na raka piersi. Szacuje się, że około
1% wszystkich nowotworów złośliwych piersi to choroba zdiagnozowana u mężczyzn. Niestety rak
piersi u mężczyzn często wykrywany jest w zaawansowanym stadium. Dzieje się tak ze względu na brak badań przesiewowych, nieświadomość ryzyka i ignorowanie objawów choroby. W wielu przypadkach występowania tzw. męskich nowotworów samobadanie przyspiesza diagnozę, potwierdzenie choroby w badaniach laboratoryjnych i wdrożenie zalecanego leczenia.
Zazwyczaj polega ono na usunięciu jądra, węzłów chłonnych lub odpowiedniej chemioterapii. Jeśli  mężczyzna jest w grupie ryzyka lub rozpozna u siebie pierwsze objawy raka prostaty (częstomocz, także w nocy; trudności w oddawaniu moczu, np. trudności w rozpoczęciu oddawania moczu, słaby lub
przerywany strumień; wrażenie niepełnego opróżnienia pęcherza; bóle w kroczu; niedokrwistość) powinien udać się na wizytę u urologa.

Wczesne wykrycie predyspozycji o podłożu molekularnym i wdrożenie odpowiedniego, specjalistycznego
leczenia, daje dużą szansę na wyleczenie. Wymaz z jamy ustnej można pobrać samodzielnie, a cała
procedura jest szybka i przyjazna. Wynik należy skonsultować z lekarzem.

Test zaleca się mężczyznom w przypadku:
występowania raka prostaty wśród najbliższych krewnych, wczesnego wieku zachorowania (50-60 rok
życia), występowania raka piersi lub jajnika wśród najbliższych krewnych, występowania w rodzinie chorób
nowotworowych o lokalizacji wielonarządowej (tarczyca, nerka, jelito grube), stwierdzenia mutacji genów BRCA1, CHEK2 lub NBS1 u najbliższych krewnych, rutynowej diagnostyki urologicznej u pacjenta z grupy ryzyka lub objawami nasuwającymi podejrzenie raka prostaty.

Więcej na ten temat na: www.synevo/rak prostaty
__________________________________________________________________________________