W AWF, na Wydziale Turystyki i Rekreacji ruszą od nowego roku akademickiego 2017/2018 3-letnie studia licencjackie o profilu praktycznym „Animacja osób 50+“, których absolwenci przygotowani będą do pracy z osobami starszymi. Coraz wyraźniej rysuje się bowiem potrzeba funkcjonowania instytucji publicznych oraz podmiotów prywatnych oferujacych seniorom możliwość atrakcyjngo zagospodarowania czasu wolnego, w tym uprawiania sportu i rekreacji, podejmowania podróży turystycznych, angażowania się w działalność kulturalną czy wolontariat.

Demografowie apelują o planowanie i testowanie już teraz różnych form pomocy dla osób starszych, nie tylko tej tradycyjnej rodzinnej.  Oprócz starzejącego się społeczeństwa wyłania się bowiem nowe zjawisko – rodziców ponad 2 mln polskich emigrantów, którzy w kraju pozostali często sami. Jest obawa, że w wielu przypadkach pozostaną samotni do końca.

W Poznaniu mamy od 13 lat jasną politykę senioralną, którą obecnie uaktualnia specjalny Zespoł Prezydencki, a Rada Miasta we wrześniu br. przyjrzy się, czy w proponowanym kształcie ją kontynuować. Ale niezależnie od tego podejmuje się ważne oczekiwane zadania: budowany jest nowoczesny DPS na Strzeszynie, powstają DDPS-y, przeważnie prywatne, istnieją realne plany Miasta zbudowania na Winogradach przy POSUM-ie Centrum Geriatryczno-Gerontologicznego, i czegoś zbliżonego przez prywatnego inwestora na ul. Szkolnej w dawnych poszpitalnych obiektach, a także rozbudowy istniejących dwóch hospicjów o niezbędną dla Miasta liczbę miejsc. Wreszcie, ruszyły plany budowy mających swą specyfikę mieszkań dla seniorów na wynajem, mieszkań wspomaganych (serwisowanych). Mówi się o grantach na przystosowywanie mieszkań do starości. Powstał sprzyjający tym inicjatywom Wielkopolski Klaster Seniora.
W kontekście tych przygotowań i działań zapowiadany nowy kierunek studiów wypełni istniejącą dotychczas lukę w obszarze organizowania czasu wolnego i podnoszenia jakości życia seniorów poprzez różnoraką ich aktywność. To pierwsze w takiej skali zamierzenie edukacyjne w kraju.

 Poprosiliśmy o rozmowę inicjatorkę tych studiów – dr hab. prof. AWF Beatę Plutę – Dziekan Wydziału Turystyki i Rekreacji oraz Kierownik Katedry Rekreacji, stawiając następujących  kilka pytań:

 Jakimi kompetencjami będzie wykazywał się absolwent nowego kierunku?

Profesor Beata Pluta: – Podstawę stworzą kompetencje oczekiwane już od kandydatów ubiegających się o przyjęcie na studia. Osoby te winny cechować: otwartość, tolerancja, duża empatia, poszanowanie godności i zrozumienie potrzeb starszego człowieka. Oczekiwanymi cechami są również łatwość nawiązywania kontaktu z pokoleniem seniorów, cierpliwość, odporność na stres, a także kreatywność i otwartość na innowacje, gdyż praca w sektorze – powiedzmy ogólnie- gerontologii społecznej wiąże się z koniecznością podejmowania działań wykraczających nieraz poza standardowe obowiązki.

Czyli zachowana będzie kompatybilność z zasadniczym celem tych studiów?

– Sadzę, że tak rozumiana ‚baza cech‘ kandydata będzie współgrać z głównym celem kształcenia, którym jest przygotowanie profesjonalnych kadr wyposażonych w wiedzę i umiejętności pozwalające na inicjowanie różnorodnych działań angażujących seniorów. Zakresy tej aktywizacji, to nie tylko sport i rekreacja czy turystyka i kultura, ale także doradztwo dotyczące w ogóle aktywnego stylu życia. Jego praktyczne kwalifikacje pozwolą  tworzyć ofertę usługową obejmującą także różne formy opieki  osób starszych oraz ich edukację.

A jeśli absolwent znajdzie się w środowisku o nierozpoznanych jeszcze potrzebach seniorów?

– Absolwent nasz będzie przysposobiony również do prowadzenia podstawowych badań rynkowych i rozpoznawania potrzeb tego tzw. segmentu seniorskiego. Jako specjalista będzie on skutecznie animować, pobudzać i organizować wskazane aktywności, w których obserwujemy dzisiaj dość niski poziom uczestnictwa seniorów. Szczególnie problematyczna sytuacja występuje na terenach wiejskich.
Krótko mówiąc, nasz absolwent będzie dysponował innowacyjnymi, praktycznymi kwalifikacjami dostosowanymi do potrzeb tworzącego się rynku pracy, dzięki czemu –mam nadzieję- bez trudu znajdzie zatrudnienie zarówno w sektorze publicznycm (instytucje systemu opieki społecznej, sanatoria), organizacjach pozarządowych, przedsiębiorstwach (tereny rekreacyjne, urządzenia sportowe), jak i sektorze prywatnym (np. turystyka, opieka, edukacja, kultura). Nauczymy go też, jak samemu organizować własne miejsce pracy. Na pewno nie pozostanie bezradny.

Jakie przedmioty lub bloki przedmiotów będą kształtować oczekiwania i kompetencje przeszłych animatorów życia osób starszych?

– Podkreślałam już wcześniej, że studia mają profil praktyczny i jako takie będą posiadać dwie specjalności do wyboru: Animator aktywności fizycznej seniorów oraz Animator aktywności społeczno-kulturalnej seniorów. Program kształcenia jest też dostosowany do potrzeb społeczno-gospodarczych zarówno Miasta (zgodny ze ‚Strategią Rozwoju Miasta Poznania do 2030 roku‘, jak też regionu (‚Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku‘), co potwierdzone zostało uzyskaniem pozytywnych opinii samorządu podkreślajacych zgodność zaplanowanych działań edukacyjnych z regionalną strategią innowacyjności.

Z jaką ogólną liczbą zajęć powinni się liczyć kandydaci wybierający te studia?

Przez 6 semestrów studenci odbędą prawie 2400 godzin zajęć spójnych z wcześniej zaznaczonymi już potrzebami, zwłaszcza przyszłych pracodawców. Zwrócę może uwagę tylko na pewną grupę przedmiotów, które będa realizowane w systemie pracy warsztatowej, co da niejakie wyobrażenie o zakresie studiowanej wiedzy.  Są to: Podstawy polityki społecznej, Żywienie człowieka, Gerontologia społeczna, Komunikacja interpersonalna, Aktywny senior, Podstawy geriatrii, Demografia, Przemoc wobec ludzi starszych, Komputerowe formy rekreacji osób starszych, Wolontariat seniorów, Pierwsza pomoc przedmedyczna, Pozarządowe incjatywy senioralne, Rekreacja ruchowa osób starszych, Techniki twórczego myślenia, Aktywizacja społeczna seniorów, Aktywność duchowo-religijna osób starszych.
Dodam, że moduł przedmiotów praktycznych obejmuje też praktyki zawodowe (460 godzin) przewidziane na I i III roku studiów. Dostępne będą też wyjazdy studentów w ramach programu Erasmus na studia w innych krajach europejskich. W Niemczech czy Francji istnieją dobrze rozwinięte studia o profilu, który my teraz uruchamiamy.

 W uczelniach ‚bluszczowych‘ Zachodu ważną rolę w procesie edukacyjnym studentów pełnią angażowani praktycy spoza uczelni. Czy przewiduje pani Profesor udział seniorów, którzy na przykładzie wybranego case study przybliżać będą młodym słuchaczom świat osób starszych?

– Oczywiście, proces realizacji kierunku został opracowany w taki sposób, by móc możliwie szeroko korzystać z wiedzy i doświadczenia przedstawicieli różnych grup praktyków. Będą więc zapraszani reprezentanci pracodawców, zarówno do współtworzenia, jak  i realizacji programów zajęć, by zachować ich  spójność z rzeczywistymi potrzebami.
– Uważamy, że tak ustawiony praktyczny profil kształcenia na pierwszym poziomie studiów jest też naszą odpowiedzią na oczekiwania studentów związane z nabywaniem praktycznych kwalifikacji, dostosowanych do potrzeb rynku pracy. Wyraża to także spójność misji naszej Uczelni, zakładającą współpracę z otoczeniem gospodarczym i instytucjonalnym.

Z tej zapowiedzi pani Profesor wynika, że także seniorzy-praktycy, specjaliści, niekonieczne z cenzusem naukowym, mogą być przydatni w edukowaniu młodych o starości?

Tak sądzę, zamierzamy zatrudniać seniorów w roli dydaktyków, bowiem jeśli nasi studenci mają w przyszłości pracować w charakterze animatora, wychowawcy, nauczyciela czy doradcy  seniorów, to powinni oni w czasie studiów zetknąć się z reprezentacją tej grupy wiekowej w roli edukatorów. Będą to przecież eksperci.
Łatwiej będzie im później zrozumieć nieuchronność przemijania czasu i tym samym zachodzące zmiany w życiu każdego człowieka – w obszarze biologicznym, psychicznym czy społecznym.
Dodam, że współpracujemy już od jakiegoś czasu z Miejską  Radą Seniorów oraz z Centrum Inicjatyw Senioralnych UM i to wydaje się oczywiste, że sięgniemy także do ich „zasobów ludzkich“ czy zasugerowanych przez nie osób. Pragniemy naszego absolwenta wyposażyć w taką wiedzę i umiejętności, by później zawodowo pracując z seniorami w „poprawianiu“ jakości ich życia za pomocą profesjonalnych działań animacyjnych, opiekuńczych, wychowawczych, edukacyjnych i terapeutycznych czerpał z tego osobistą satysfakcję i zadowolenie.

Dziękuję Pani Profesor za rozmowę.
Zdzisław Szkutnik