66 proc. populacji Europy dożywa wieku zaawansowanej starości. Wielki problem demograficzny dotyka też Rosję czy Chiny.

Starość – to wielkie zagrożenie demograficzne dla Polski i Europy. Naukowcy nie mają wątpliwości. Należymy, niestety, do pokolenia, którego zawsze było za dużo – dawniej w postaci wyżu demograficznego, a obecnie – w postaci zapaści demograficznej. Ta mało komfortowa pozycja przypada właśnie rocznikom lat 50. i 60. O problemie rozmawiano podczas piętnastej konferencji z cyklu „Europa XXI wieku” zorganizowanej przez Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu oraz Collegium Polonicum w Słubicach.

Prof. Wojciech Nowiak z WNPiD UAM podczas swojej prezentacji w Słubicach do największych współczesnych zagrożeń społecznych zaliczył właśnie starość, wskazując, że Polska należy do krajów o silnie starzejących się społeczeństwach – podobnie reszta Europy, choć w zróżnicowanym stopniu. Pokolenie 50+ coraz donośniej też domaga się swoich praw. Sytuację zapaści demograficznej europejskie kraje próbują ratować różnorodnymi rozwiązaniami, choćby podnosząc wiek emerytalny. W Norwegii na dogodnych warunkach do pracy powróciło 90 proc. emerytów. Teraz stworzono takie zapisy prawne, że pracodawcy nie mają możliwości zwolnienia emeryta pracującego, jeśli ten nie wyrazi takiej woli. Tym samym, w Norwegii podniesiono wiek emerytalny do 75 roku życia, lecz z zachowaniem zasady dobrowolności. Co ciekawe, problem demograficzny występuje również w Chinach, gdzie czkawką odbija się zakaz posiadania więcej niż jednego dziecka. Tam też problem mają mężczyźni z uwagi na niedostatek kobiet – to z kolei efekt aborcji na życzenie, gdyż najczęściej dokonywane usunięcia niechcianych ciąż dotyczyły dziewczynek.

Dr Krzysztof Borowczyk z WNPiD UAM podczas panelu o społecznych zagrożeniach Europy w XXI w również podjął kwestie demograficzne, rozważając, czy imigracja pomoże Polsce oraz innym krajom europejskim. Czy imigrację można traktować jako źródło przyrostu naturalnego, skoro sami nie potrafimy sobie  z tym poradzić? Ważne, by imigranci wtapiali się w społeczność kraju docelowego, a nie tworzyli zamknięte getta mniejszościowe. Stąd wysokie notowania Polaków emigrujących do Norwegii – wyjeżdżają tam młodzi, dobrze wykształceni Polacy, którzy chętnie asymilują się ze społecznością norweską. Podwyższają sobie swój status materialny i poziom życia, a Norwegia stosuje szereg ułatwień dla tak potrzebnych emigrantów demograficznych, którzy zasilą społeczność norweską i przyczynią się aktywnie do przyrostu naturalnego Norwegii.

Należy zwiększyć więc liczebność populacji w wieku produkcyjnym i to właśnie stanowi wielkie wyzwanie dla Polski i Europy. Dr K. Borowczyk podał przykład Francji, która z wielka konsekwencją stosuje wspierającą politykę demograficzną, przeznaczając na to niemałe środki z budżetu już od półwiecza. Daje to efekty pozytywne, choć przyrost ludności tego kraju następuje bardzo wolno, lecz systematycznie.

Konferencję zorganizował Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu
im. A. Mickiewicza w Poznaniu oraz Collegium Polonicum w Słubicach. Jej uczestnikami byl naukowcy reprezentujący polskie i zagraniczne ośrodki naukowo-badawcze, dziennikarze, politycy oraz inni zainteresowani problemami współczesnej Europy. Konferencja odbyła się w ramach piętnastej konferencji z cyklu „Europa XXI wieku”, a w jej trakcie podjęta została próba wskazania obecnych i przyszłych zagrożeń dla bezpieczeństwa – Europy, Unii Europejskiej i poszczególnych państw, w tym Polski – w różnych jego wymiarach. Konferencja była zatem płaszczyzną wymiany opinii i poglądów oraz prezentacji wyników badań na temat współczesnych problemów starego kontynentu, w tym przede wszystkim zjawisk i procesów wpływających na stan europejskiego bezpieczeństwa. W szczególności celem konferencji było podjęcie próby ukazania m.in.:
– dzisiejszego pojmowania istoty bezpieczeństwa;
– różnych aspektów bezpieczeństwa (bezpieczeństwo polityczne, ekonomiczne, militarne, socjalne,
informacyjne, ekologiczne)
– historycznych, politycznych, ekonomicznych i kulturowych uwarunkowań bezpieczeństwa;
– rezultatów dotychczasowej polityki UE w zakresie zapewniania bezpieczeństwa jej obywatelom i
państwom członkowskim;
– zagrożeń dla bezpieczeństwa w Europie i w jej otoczeniu;
– zadań, instrumentów oraz instytucji Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, w tym
Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony;
– współpracy UE z jej otoczeniem (m.in. państwa postsowieckie, Bliski Wschód, Afryka Północna) w
celu zapewnienia bezpieczeństwa;
– możliwości zachowania starych lub powstania nowych podziałów w Europie i samej UE w polityce
zapewniania bezpieczeństwa;
– wpływu sytuacji kryzysowych na bezpieczeństwo państw i obywateli UE w różnych jego wymiarach;
– roli środków społecznego przekazu w zapewnianiu europejskiego bezpieczeństwa, popularyzacji idei
integracji i współpracy europejskiej oraz przezwyciężaniu uprzedzeń i stereotypów;
– pożądanych i możliwych kierunków zmian w systemie prawnym i instytucjonalnym UE w obliczu
nowych zagrożeń dla bezpieczeństwa oraz związane z tym zadania dla polityków, naukowców,
mediów i dziennikarzy.

Językiem konferencji był język polski. Wystąpienia referentów oraz dyskusja podczas sesji
plenarnej były tłumaczone symultanicznie na język angielski. W programie zaplanowano również
panele w języku angielskim i rosyjskim.

(pewu)

Na zdjęciach: wykład prof. W. Nowiaka, Col. Polonicum w Słubicach, most we Frankfurcie n. Odrą oraz widok na Frankfurt.